Cơ thể và tâm hồn hợp thành một thể thống nhất
ARISTOTE
(Triết gia cổ Hy lạp 384 - 322 TCN)
Nỗi buồn, niềm đau, nỗi u uất của con người trước những khó khăn, thiếu thốn về vật chất, hay bị giày vò, bất an về tinh thần, là những cái đau tâm lý đều có thể gây nên cái đau thể xác và đưa đến hàng loạt bệnh lý khác.
Các cảm xúc quá mức, "những chấn thương tâm lý", nói khác đi là các "STRESS", đã và đang là nguyên nhân gây nên cái chết của 50% tổng số cái chết của nhân loại hiện hành, dưới nhiều dạng bệnh lý khác nhau. Nhiều bệnh trước đây gọi là "vô căn" hoặc chưa rõ nguyên nhân : cao huyết áp, loét dạ dày, xơ mở động mạch gây nhồi máu cơ tim, xuất huyết não, tiểu đường, hen suyển, và có thể cả ung thư nữa là có hay do căn nguyên tâm lý. Y học gọi chung là bệnh "Tâm thể" chưa kể mỗi năm có hàng vạn người bỏ trái đất ra đi bằng tự tử.
STRESS là những phản ứng sinh học không đặc thù của cơ thể - nói khác đi là những biến đổi lý, hóa, sinh của con người, đối với các thay đổi liên tục và không ngừng của môi trường sống, trong đó môi trường tâm lý có vai trò cực kỳ quan trọng. Stress không phải là một bệnh, mà là nguồn gốc phát sinh hàng loạt bệnh khác nhau : suy nhược thần kinh, rối loạn thần kinh tim, lo âu, trầm cảm … và nó còn thông qua quan hệ hữu cơ giữa não và các phủ tạng gây ra các tổn thương thực sự, với các hậu quả chết người như xơ mở động mạch, cao huyết áp vô căn, hen suyễn, tiểu đường và cả ung thư nữa.
Tại hội nghị y tế thế giới Amma Ata đã định nghĩa :
Sức khỏe : không phải là tình trạng không có bệnh tật hay tàn tật, mà là trạng thái thoải mái nhất của con người về ba mặt : thể chất, tâm thần và xã hội. "không thể có một cơ thể lành mạnh trong khi tâm lý bệnh hoạn, lo âu, thất vọng, chán chường, buồn phiền, uất ức".
Hậu quả Stress :
1. Suy nhược thần kinh, mất ngủ, cáu gắt, dễ giận hờn, suy nhược cơ thể, trầm cảm.
2. Cao huyết áp, tim đập nhanh, có thể tai biến mạch máu não.
3. Stress làm cho bệnh suyễn trầm trọng hơn.
4. Năm 1935, Hens Selye bắt những con chuột tách chúng khỏi đàn (gây stress cách ly), rồi nhốt chúng trong những cái lồng chật hẹp (stress kiềm chế), mặc dù được nuôi dưỡng đầy đủ chúng vẫn chết, mổ xác chuột thường gặp 3 tổn thương, ông gọi là tam chứng stress:
a. Teo tuyến ức và hệ bạch huyết.
b. Teo tuyến thượng thận và phóng tiết nhiều corticoit
c. Loét dạ dày tá tràng.
S. Bonfils lặp lại thực nghiệm trên nhiều loại khác cũng thấy kết quả tương tự, ông gọi loét dạ dày kiểu này là : "loét chống đối".
5. Một tạp chí y khoa của Đại học Sorbone (Pháp) thuật lại câu chuyện người vợ sau khi xung đột mãnh liệt với chồng, liền cho con bú và đứa bé phải đưa đi cấp cứu vì ngộ độc bởi những độc tố tiết ra trong sữa do cơn giận của người mẹ.
6. Nóng giận : làm tăng huyết áp, xơ cứng động mạch.
Một phụ nữ 40 tuổi có chồng và một con, một hôm chứng kiến chồng cầm tay một phụ nữ khác dắt đi trước mặt mình trong cùng một cơ quan. Huyết áp đã tăng vọt từ 120/70mmHg lên 200/100 mmHg và phải đưa đi cấp cứu tức thì; tức giận và uất ức là nguyên nhân đưa đến cơn tăng huyết áp bất ngờ như vậy.
7. Rối loạn cảm xúc mãnh liệt gây liệt toàn thân.
8. Buồn bả, lo âu, tuyệt vọng gây: sút cân, lao phổi, suy giảm miễn dịch.
Một chuyên gia về khoa học nông nghiệp, đang khỏe mạnh bình thường, đi khám sức khỏe tổng quát, thầy thuốc sờ thấy khối u, anh hoảng sợ, được đưa vào viện thăm dò, đúng là ung thư. Các thầy thuốc dấu không cho anh biết, nhưng tâm lý lo lắng kích thích, anh đã cố gắng tìm biết bệnh mình bằng nhiều cách, và khi biết đích xác rồi, anh gầy xọp đi nhanh chóng, hơn tháng sau anh chết.
Đành rằng ung thư là nguyên nhân cái chết, nhưng "TUYỆT VỌNG" là nguyên nhân thứ 2 dẫn dắt "cái phải đến", đến sớm hơn nhiều.
9. Mừng quá gây rối loạn tuần hoàn.
* Sophoche chết vì quá xúc động khi dân chúng vỗ tay hoan hô thiên tài của mình.
* Cháu gái nhà triết học Leibnits chết vì quá mừng khi tìm thấy 600.000 đồng tiền Frane dưới chỗ nằm ông bác vừa từ trần.
10. Lo nghĩ quá độ gây rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày.
STRESS trong thời đại văn minh là điều khó tránh được, nhất là trong xã hội có quá nhiều thay đổi, môi trường sống bất ổn, thiên tai, bệnh dịch, chiến tranh, khủng bố, kinh tế chao đảo, đạo đức suy đồi, người ta dễ mất phương hướng và không biết phải đối phó như thế nào, trước những hoàn cảnh khó xử mà mình chưa từng trải, và chưa từng học cách xử lý, mỗi người tự trải nghiệm và có những cách riêng để giải quyết tình trạng stress của mình.
Sau đây là những gợi ý :
1. Hỗn độn là nguyên nhân chính của lo lắng; vì vậy cần sắp xếp công việc theo thứ tự ưu tiên từ quan trọng nhất đến ít quan trọng.
2. Làm việc + tiêu khiển + im lặng (tĩnh lặng) sau khi làm việc căng thẳng, phải có thì giờ tiêu khiển : nghe nhạc, đi dạo, thư giản, và dành thì giờ tĩnh lặng ; lắng nghe, giữ cho lòng mình được lắng yên, sự tĩnh lặng sẽ đưa đến sự sáng suốt.
3. Tập dưỡng sinh :
a. Luyện hình :
- Ăn uống đủ chất bổ
- Tập yoga, thái cực quyền
b. Luyện khí : Tập thở sâu, thở chậm
c. Luyện ý :
- Tập thư giản
- Tập theo dõi hơi thở 15'- 20' khi căng thẳng, tối, sáng.
4. Dành thì giờ chia xẻ khó khăn với người bạn thân mà mình tin cậy.
5. Đối diện với Stress và chấp nhận nó như một thực tại khách quan đương nhiên mà không ai tránh được; được và thua, danh thơm và tiếng xấu, ca tụng và khiển trách, hạnh phúc và khổ đau. Stress đến với vua chúa, doanh nhân, người giàu có, và cả người nghèo hèn, và tùy theo thái độ của ta khi đối diện với stress, tức là phản ứng của ta; chính phản ứng của ta đối với sự cố. Tâm ta bất an, xáo trộn thì đưa đến thân ta bất an, xáo trộn và bệnh tật. Nếu ta kiểm soát được cảm xúc này, là ta đã tạo được một tâm trạng bình an thoải mái trong đời sống. Tâm an đưa đến thân an. Thay đổi thái độ khi bị stress sẽ làm thay đổi hành vi và sẽ làm thay đổi cuộc đời.
Không nuối tiếc cái đã qua, không lo lắng cái chưa tới, hãy sống trọn vẹn với cái mình đang có.
6. Thiền là phương thuốc điều trị stress rất tốt.
50 năm qua nhiều bệnh viện và các Bác sĩ người Âu, không những dùng thiền để chữa trị bệnh tâm thần, cải tiến sắc đẹp, hỗ trợ điều trị các bệnh tim mạch, huyết áp, suyễn, tiểu đường… ngay cả ung thư nữa.
7. Thực đơn giảm stress.
a. Củ sen (1 củ ) ; hạt sen (bỏ lõi) 10 hạt ; táo đỏ 5 quả, long nhãn 10g, 1 nắm gạo nếp, đường phèn vừa đủ, tam thất 10g (nấu cháo ăn) (tuần 2 - 3 lần).
Chỉ định : dưỡng tâm, an thần, tăng sức đề kháng.
b. Xương sườn 200g, củ sen 2 củ, hạt sen 30g, khổ qua (mướp đắng) 1 quả ; tam thất 10g; 3 lát gừng bỏ vào nồi, 3 chén nước ninh chín 1 giờ, sau đó nêm muối thì hoàn tất, tuần 2 -> 3 lần; liệu trình 1 tháng.
Chỉ định: dưỡng tâm, an thần, tăng sức đề kháng.
c. Đùi gà 1 cái, táo đỏ 10 quả, hạt sen (bỏ lõi) 10 hạt, nấm đông cô 3 tai, gừng 3 lát ; tam thất 10g. Tất cả cho vào nồi, thêm 3 chén nước, ninh nữa giờ, nêm muối và hoàn tất.
Chỉ định : tăng sức đề kháng, dưỡng tâm, an thần.
BS. Phạm Văn Nam
